Όλο και περισσότερο ακούμε για προϊόντα χωρίς γλουτένη. Γιατί όμως; Τι είναι η γλουτένη και γιατί τα τελευταία χρόνια φαίνεται σαν να είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουμε; Θα βρείτε επίσης τι είναι η δυσανεξία στην γλουτένη, τα πιο κοινά συμπτώματα της και ποιες τροφές απαγορεύονται να καταναλωθούν.
Τι είναι τελικά η γλουτένη;
Είναι μια φυσική πρωτεΐνη, πιο συγκεκριμένα ένα σύνθετο πρωτεϊνών, της γλιαδίνης και της γλουτελίνης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 80% της πρωτεΐνης του σιταριού. Τις συναντάμε στο σιτάρι και σε άλλα συναφή δημητριακά, όπως το κριθάρι και η σίκαλη.
Η σίκαλη περιέχει τη σικαλίνη και το κριθάρι τη χορδελίνη, αλλά και οι δύο παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό ομολογίας και γι’ αυτό, όταν κάποιος έχει δυσανεξία στη γλουτένη, πρέπει να αποφεύγει και αυτά τα δημητριακά. Φυσιολογικά διασπάται στο λεπτό έντερο.
Ωστόσο όταν δεν μπορεί να διασπαστεί η γλουτένη λόγω μειωμένης δραστικότητας ή έλλειψης του ενζύμου αυτού, εναποτίθεται στα τοιχώματα του εντέρου και μηχανικά ή ανοσολογικά βλάπτει τις εντερικές λάχνες.
Επίσης, παρεμποδίζει την απορρόφηση και άλλων θρεπτικών ουσιών όπως ζαχάρων, αμινοξέων, βιταμινών, ανόργανων στοιχείων και κυρίως λιπιδίων. Συνεπώς, η μη φυσιολογική ευαισθησία στην γλουτένη ονομάζεται κοιλιοκάκη.
Κοιλιοκάκη ή Δυσανεξία στη Γλουτένη
Πρόκειται για μια κληρονομική πάθηση κατά την οποία ο οργανισμός αντιδρά παράγοντας αντιγλιαδινικά αντισώματα καταστρέφοντας έτσι το εσωτερικό τοίχωμα του λεπτού εντέρου. Πλέον θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα. Η νόσος αυτή δεν είναι μεταδοτική και τείνει να προσβάλλει κυρίως άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής, πιο σπάνια μπορεί να εμφανιστεί σε Ασιάτες και Αμερικάνους. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά 9-36 μηνών και σε ενήλικες 30-40 ετών.
Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο η γλουτένη έχει βρεθεί στο επίκεντρο τα τελευταία χρόνια είναι επειδή ευθύνεται για την κοιλιοκάκη, μία από τις συνηθέστερες, συνδεδεμένες γενετικά, ασθένειες στην Ευρώπη.
Η κοιλιοκάκη μπορεί να ξεπεραστεί.
Η κοιλιοκάκη είναι μια ασθένεια εφόρου ζωής. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη θα συνεχίσει να βλάπτει το έντερό σας με παράλληλη αύξηση του κίνδυνου ανάπτυξης των συναφών επιπλοκών. Η μόνη γνωστή θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι μια δίαιτα χωρίς γλουτένη για όλη τη ζωή σας.
Ποια είναι τα πιο κοινά συμπώματα της;
Αυτά τα άτομα, όταν καταναλώσουν τροφές που περιέχουν γλουτένη εμφανίζουν τα παρακάτω συμπτώματα:
- Διάρροια
- Εμετό
- Στεατόρροια
- Έλλειψη όρεξης
- Καθυστέρηση ανάπτυξης (σε παίδια-εφήβους)
- Ανεπάρκειες σε λιποδιαλυτές βιταμίνες, σίδηρο, ασβέστιο και φολικό οξύ
- Μετεωρισμό
- Κολικούς εντέρου
- Ήπιο ως έντονο κοιλιακό άλγος
- Απώλεια βάρους.
Πως γίνεται η διάγνωση της;
Η κλινική διάγνωση γίνεται με την μέθοδο της βιοψίας στο λεπτό έντερο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η διακοπή γλουτένης πρέπει να είναι αυστηρή και η επιλογή της τροφής πολύ προσεκτική. Όμως, εκτός από τη σοβαρή πάθηση της κοιλιοκάκης, ένα μεγάλο κομμάτι του ιατρικού κόσμου αποδίδει ένα σύνολο συμπτωμάτων, όπως διάρροια, φούσκωμα, δυσφορία, κόπωση, πονοκέφαλος, ομιχλώδης σκέψη, σε μια λιγότερο σοβαρή κατάσταση, την ευαισθησία στη γλουτένη.
Μπορεί να επηρεάσει την υγεία του πάσχοντος;
Όπως προαναφέρθηκε η κοιλιοκάκη είναι μια εφ’ όρου ζωής πάθηση, με πιθανές επιδράσεις σε ολόκληρο το σώμα. Η γλουτένη προκαλεί αλλοιώσεις στο βλεννογόνο του λεπτού εντέρου προκαλώντας μεταξύ άλλων και μερική ή ολική ατροφία των λαχνών, εμποδίζοντας τη φυσιολογική πέψη και απορρόφηση του φαγητού και επέκταση την ολική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Συχνά όταν δεν διαγνωστεί εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ανεπάρκειες όπως:
- Αναιμία
- Οστικά προβλήματα
- Ακούσια απώλεια βάρους.
Γλουτένη στις τροφές
Η γλουτένη επίσης αποτελεί ένα πρόσθετο στις τροφές που παρασκευάζονται βιομηχανικά, επειδή κάνει τα άλευρα από τους καρπούς που την περιέχουν να είναι ελαστικά (σαν τσίχλα) και να δένουν καλύτερα στο μαγείρεμα
Στον κατάλογο των προϊόντων χωρίς γλουτένη (Gluten free) περιλαμβάνονται τα εξής:
- Φασόλια, σπόροι και ξηροί καρποί στη φυσική, μη επεξεργασμένη μορφή τους
- Φρέσκα αβγά
- Φρέσκα κρέατα, ψάρια και πουλερικά (όχι πανέ ή μαριναρισμένα)
- Φρούτα και λαχανικά
- Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
- Δημητριακά: ψωμί, φρυγανιές, κράκερ κ.ά. παρασκευασμένα από άλευρα ελεύθερα γλουτένης (καλαμποκάλευρο, ρυζάλευρο, πατατάλευρο, αλεύρι από σόγια)
- Πατάτες, γλυκοπατάτες, ρύζι, καλαμπόκι, χυλός από καλαμπόκι
- Όλα τα όσπρια
- Σούπες, αφεψήματα, μη εμπλουτισμένο κακάο, ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδα, ζελές, σιρόπια, ορισμένες καραμέλες, καρύδα, αλάτι, πιπέρι, κανέλα, μπαχαρικά, καρυκεύματα, μυρωδικά, ελιές, ξίδι από σταφύλια, σόδα, μουστάρδα, σάλτσα από ντομάτα
Τι απαγορεύεται αν υπάρχει δυσανεξία στη γλουτένη:
- Κριθάρι
- Πλιγούρι
- Αλεύρι σκληρό
- Φαρίνα
- Σιμιγδάλι
- Σιτάρι
- Ορισμένα τυριά που περιέχουν μαστίχα βρώμης ως συστατικό τους
- Κατεργασμένα κρέατα που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη ή σίκαλη
- Αλλαντικά άγνωστης σύστασης
- Κανονικό ψωμί από σιτάρι ή σίκαλη, καθώς και οτιδήποτε περιέχει αλεύρι από τα απαγορευμένα, π.χ. κουλουράκια, φρυγανιές, κέικ, σάντουιτς, τοστ
- Μακαρόνια, σπαγγέτι, φιδές, χυλοπίτες, κριθαράκι και άλλα ζυμαρικά
- Δημητριακά εμπορίου που περιέχουν γλουτένη
- Λαχανικά σε κονσέρβα με σάλτσα, φασόλια σε κονσέρβα, έτοιμες σαλάτες
- Κατεργασμένα φρούτα με προϊόντα που περιέχουν γλουτένη
- Όλα τα είδη εμπορίου τύπου σνακ (γαριδάκια κ.τ.λ.)
- Μπίρα, τζιν, ουίσκι, βότκα, λευκό ξίδι
- Σούπες εμπορίου, επιδόρπια και γλυκά εμπορίου, που συνήθως περιέχουν γλουτένη
- Ορισμένα μπαχαρικά και καρυκεύματα κατεργασμένα, έτοιμες σάλτσες, οι σάλτσες των κονσερβών
Στη δίαιτα χωρίς γλουτένη χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, επειδή η «κρυμμένη» γλουτένη που μπορεί να περιέχεται ακόμη και σε σκευάσματα όπως είναι τα συμπληρώματα διατροφής (βύνη αρωματική, τροποποιημένο άμυλο τροφίμων κ.λπ.), τα φάρμακα και οι βιταμίνες που χρησιμοποιούν γλουτένη ως συνδετικό υλικό. Συνιστάται πάντα σχολαστική ανάγνωση στα συστατικά και στις ετικέτες τροφίμων του κάθε προϊόντος.
Η Δίαιτα χωρίς γλουτένη συμβάλει στην απώλεια βάρους;
Η συγκεκριμένη δίαιτα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια βάρους, αλλά δεν είναι η ίδια η γλουτένη που παχαίνει. Η απώλεια βάρους προκαλείται από τον αποκλεισμό των τροφίμων που περιέχουν γλουτένη, τα οποία όμως είναι φορτωμένα συχνά με πυκνές ποσότητες εξευγενισμένων υδατανθράκων, όπως είναι τα αρτοπαρασκευάσματα, τα ζυμαρικά, τα μπισκότα, τα κουλούρια κ.λπ. Αποβάλλοντας από το διαιτολόγιό μας εντελώς αυτά τα τρόφιμα ή αντικαθιστώντας τα με λαχανικά και υγιεινές τροφές, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως χωρίς γλουτένη (π.χ. κινόα), το άγριο ρύζι κ.λπ., αυξάνεται η ενέργεια του οργανισμού και η κατανάλωση θερμίδων.
Επίσης, η ελληνική ζέα, το ντίνκελ, το καμούτ είναι δημητριακά με χαμηλή περιεκτικότητα γλουτένης που είναι πιο εύπεπτα και πιο θρεπτικά. Βέβαια, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος με τη δίαιτα χωρίς γλουτένη αντί να αδυνατίσει κάποιος να παχύνει. Επειδή η ελεύθερη από γλουτένη δίαιτα είναι στην μόδα τον τελευταίο καιρό, υπάρχουν δεκάδες επιλογές χωρίς γλουτένη στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων και υδατανθράκων, που μπορεί να μην περιέχουν γλουτένη, είναι όμως πλούσιοι σε λίπη.
Μάλιστα, ενδέχεται ένα προϊόν να μην περιέχει γλουτένη, αλλά στην ουσία να έχει πολλαπλή θερμιδική αξία από ένα αντίστοιχο προϊόν με γλουτένη. Συμπερασματικά, η δίαιτα χωρίς γλουτένη δεν εγγυάται την απώλεια κιλών και εκατοστών, τουλάχιστον όχι εφόσον δεν ακολουθείται ένα σωστό πρόγραμμα με διατροφή και άσκηση.
ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ ΟΤΙ :
Μπορεί να φαίνεται μια νόσος ιδιαίτερη για τις διατροφικές επιλογές, ωστόσο στην πραγματικότητα, μόνο 1 στους 133 πάσχει από κοιλιοκάκη,1 στους 16 μπορεί να έχει μια όχι σοβαρή ευαισθησία.
Σε όλη αυτή την προσπάθεια ο διαιτολόγος παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της πορείας των ασθενών με κοιλιοκάκη, συμμετέχοντας στην εκτίμηση της διατροφικής τους κατάστασης και της συνολικής κατάστασης υγείας και στην διατροφική εκπαίδευση.
Σύγχρονα Προγράμματα Διατροφής
Ολοκληρωμένη επιστημονική μεθοδολογία για μόνιμα αποτελέσματα.
Δείτε όλα τα προγράμματα διατροφής και
επιλέξτε αυτό που σας ταιριάζει.